13Ο ΤΑΚΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Εργαζομένων του Υπουργείου Πολιτισμού «Κλιματική αλλαγή και οι επιπτώσεις της, στη διάσωση της Πολιτιστικής κληρονομιάς – Διαχείριση του Πολιτισμού στο Σύγχρονο Οικονομικό Περιβάλλον»
Κύριε πρόεδρε και αγαπητά μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής της ΠΟΕ του ΥΠ.ΠΟ (Ιωάννης Παπαγεωργόπουλος),
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι βουλευτές,
Φίλες και φίλοι της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Εργαζομένων του Υπουργείου Πολιτισμού,
Θέλω να σας ευχαριστήσω για την πρόσκληση να μιλήσω στο 13ο συνέδριό σας.
Σας μεταφέρω θερμό χαιρετισμό εκ μέρους του πρωθυπουργού και προέδρου της Νέας Δημοκρατίας κ. Κυριάκου Μητσοτάκη για επιτυχία στις εργασίες του 13ου συνεδρίου σας.
Φίλες και φίλοι,
Από τους πρώτους τομείς ενδιαφέροντος και παρέμβασης της κυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας του Κυριάκου Μητσοτάκη είναι αυτός του πολιτισμού.
Και στο σύγχρονο παγκοσμιοποιημένο οικονομικό και πολιτιστικό περιβάλλον έχουμε να αντιμετωπίσουμε παλιές και νέες προκλήσεις προκειμένου να πετύχουμε τον στόχο μας.
Και στόχος μας δεν μπορεί παρά να είναι η ανάπτυξη δημοσίων πολιτικών για τον πολιτισμό, που θα περιλαμβάνει την πλούσια πολιτιστική κληρονομιά μας (υλική και άυλη) αλλά και τη σύγχρονη καλλιτεχνική δημιουργία.
Για να πετύχουμε αυτό τον στόχο χρειαζόμαστε συνδυασμό ρεαλιστικής πολιτικής και χρηστή διαχείριση.
Έτσι θα έρθουν απτά και μετρήσιμα αποτελέσματα στην ποιότητα ζωής των πολιτών που θα συμβάλλουν ταυτόχρονα και στην οικονομική ανάπτυξη του τόπου μας – τοπική, περιφερειακή και εθνική.
Στο πλαίσιο αυτό, προφανώς τα μεγάλα αναπτυξιακά έργα που προωθούνται ανά τη χώρα στο Ελληνικό, στο λιμάνι του Πειραιά και στο Καστέλι της Κρήτης (καινούργιο αεροδρόμιο) θα αφήσουν το δικό τους θετικό οικονομικό αποτύπωμα στον χώρο του Πολιτισμού μέσω της ενίσχυσης της επισκεψιμότητας των μνημείων μας αρχαίων, βυζαντινών και νεότερων.
Και είναι κρίσιμη η έγκαιρη υλοποίηση αυτών των έργων γιατί ας μην κρυβόμαστε, έχουμε γειτονικές χώρες σε όλη τη λεκάνη της Μεσογείου που αναπτύσσουν ανταγωνιστικά προϊόντα και τουριστικές –πολιτιστικές υποδομές.
Επίσης θετικό οικονομικό αποτύπωμα θα αφήσουν και τα έργα που προγραμματίζουμε για την αναζωογόνηση των πόλεων μας όπως στην Αθήνα, με τη δημιουργία υπερτοπικού πολιτιστικού πόλου στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, στη Θεσσαλονίκη με το Μετρό αλλά και μικρότερες, όπως η Ελευσίνα που θα είναι πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης το 2021.
Η δεύτερη κατηγορία προκλήσεων που βρισκόμαστε αντιμέτωποι έχει να κάνει με τον εκσυγχρονισμό του θεσμικού πλαισίου των φορέων του Πολιτισμού, και ειδικότερα με τη λειτουργία των κρατικών μουσείων, με τη δημιουργία ΝΠΔΔ, όπου κρίνεται απαραίτητο.
Τα μουσεία θέλουμε να παραμείνουν κρατικά, όμως να λειτουργούν αυτόνομα για τη καλύτερη δυνατή απόδοσή τους.
Τρίτη κατηγορία προκλήσεων επίσης πολλή σημαντική είναι ο σχεδιασμός και η ωρίμανση των έργων, των δράσεων και των παρεμβάσεων για το ΕΣΠΑ 2021–2027, σε συνεργασία με το Υπουργείο Ανάπτυξης, τις δεκατρείς περιφέρειες και την πρωτοβάθμια τοπική αυτοδιοίκηση. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν εντατικοποιούμε οι προσπάθειες για την αποτελεσματική εκτέλεση των έργων της τρέχουσας προγραμματικής περιόδου.
Παράλληλα, συνεχίζουμε να αξιοποιούμε την κοινωνική εταιρική ευθύνη αλλά και τη συνεργασία μας με τα κοινωφελή ιδρύματα, όπως το ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος.
Θα μπορούσα να αναφέρω πολλές ακόμα κατηγορίες προκλήσεων αλλά επιτρέψετε μου να αναφερθώ ειδικά στο Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων (ΤΑΠ). Προχωρήσαμε στα πρώτα βήματα της ανασυγκρότησής του με στόχο να συνδέσει τον πολιτισμό με την οικονομική ανάπτυξη και την εξωστρέφεια, να προωθήσει την καινοτομία και την τεχνολογία στην πολιτιστική διαχείριση, να δημιουργήσει πλαίσιο ευκαιριών δημιουργικής απασχόλησης, και να διασυνδεθεί με την ενδυνάμωση του πολιτιστικού τουρισμού, την καθολική εφαρμογή του e-ticket και τις ψηφιακές εφαρμογές στα πολιτιστικά προϊόντα.
Γιατί κακά τα ψέματα φίλες και φίλοι, στο ανασυγκροτημένο Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων πέφτει το μεγάλο βάρος για την υλοποίηση του επίσης μεγάλου στόχου μας που είναι η αυτοχρηματοδότηση του Πολιτισμού.
Μίλησα για παλιές και νέες προκλήσεις που εμφανίζονται στο παγκοσμιοποιημένο οικονομικό περιβάλλον.
Δεν το έκανα τυχαία. Γιατί τις τελευταίες δεκαετίες ανθρωπότητα έχει να αντιμετωπίσει την νέα πρόκληση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στην πολιτιστική κληρονομιά μας.
Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στο μνημειακό μας απόθεμα είναι ένας νέος, επιβεβαιωμένος κίνδυνος, σε διεθνές επίπεδο που δεν έχει αντιμετωπιστεί επαρκώς.
Στην Ελλάδα δεν συνάγεται ότι κινδυνεύουν άμεσα κάποια μνημεία. Η ατμοσφαιρική ρύπανση όμως, ειδικά της προηγούμενης εικοσαετίας, έχει ήδη προκαλέσει φθορές σε μνημεία που βρίσκονται μέσα στον αστικό ιστό μεγαλουπόλεων, όπως ο Παρθενώνας στην εξωτερική του επιφάνεια.
Επίσης φαινόμενα, όπως η άνοδος της στάθμης της θάλασσας είναι ένας υπαρκτός κίνδυνος για μνημεία όπως η Δήλος.
Επίπτωση της κλιματικής αλλαγής, εμφανίζεται επίσης πάνω στην άυλη πολιτιστική κληρονομιά. Λαοί των οποίων ο πολιτισμός εξαρτάται για παράδειγμα από τη μετακινούμενη κτηνοτροφία, από τη στιγμή που θα υπάρχουν ξηρασίες και πλημμύρες, οι τόποι στους οποίους πήγαιναν μια ζωή δεν θα είναι ίδιοι. Άρα δεν επηρεάζεται μόνο το πολιτιστικό στοιχείο που είναι άυλο αλλά και ο τρόπος ζωής των.
Εκτός από τα ίδια τα μνημεία, ωστόσο, η κλιματική αλλαγή επηρεάζει το περιβάλλον τους, αλλά και τους επισκέπτες και εργαζομένους σε αυτά. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η κατάσταση του δάσους που περιβάλλει τον αρχαιολογικό χώρο της Αρχαίας Ολυμπίας που δέχθηκε μεγάλη επιβάρυνση από τις φωτιές του 2007. Και σε ό,τι αφορά στους επισκέπτες και εργαζομένους εκεί, η κλιματική αλλαγή οδηγεί σε διαφορετική αντιμετώπιση του χώρου, όπου θα πρέπει να υπάρχουν οι απαραίτητες μέριμνες για την προστασία των ανθρώπων από τις υψηλές θερμοκρασίες ή τις έντονες βροχές.
Η ελληνική κυβέρνηση στο περιθώριο του διημέρου των εκδηλώσεων που προηγήθηκαν της συνόδου κορυφής για το κλίμα στη Νέα Υόρκη στις 20 Σεπτεμβρίου 2019, σε συνεργασία με την UNESCO, τον Παγκόσμιο Μετεωρολογικό Οργανισμό και με τον γενικό γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών κ. Αντόνιο Γκουτιέρες διοργάνωσαν την εκδήλωση «Σύμπραξη για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στην πολιτιστική κληρονομιά», προκειμένου η προστασία των μνημείων, υλικών και άυλων, να λάβει την απαραίτητη προσοχή σε διεθνές επίπεδο.
Έχουμε καταθέσει μάλιστα τρεις βασικές προτάσεις για την αντιμετώπιση των αλλαγών:
Η πρώτη αφορά τη συγκρότηση στο υπουργείο Πολιτισμού μιας Διεπιστημονικής Επιτροπής για τη μελέτη του φαινομένου και τη διατύπωση προτάσεων και ενεργειών, που θα συγκροτήσουν το Εθνικό Σχέδιο Δράσης.
Η δεύτερη αφορά στη δημιουργία ομάδας εργασίας υψηλού επιπέδου, αποτελούμενη από ειδικούς επιστήμονες, εκπροσώπους των εξειδικευμένων Διεθνών Οργανισμών και Φορέων της Κοινωνίας των Πολιτών (όπως UNESCO, ICOMOS, EUROPA NOSTRA), που θα αναλάβει να εξετάσει περαιτέρω τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην πολιτιστική κληρονομιά και να προτείνει μέτρα προσαρμογής.
Και τέλος, η τρίτη θέση σκοπεύει στην ενίσχυση της απόκτησης ικανοτήτων και τεχνογνωσίας από τα στελέχη, που διαχειρίζονται την πολιτιστική κληρονομιά στα κράτη μέλη του ΟΗΕ, μέσω τη διοργάνωση “θερινού σχολείου” σε ετήσια βάση και σε άλλη χώρα, κάθε φορά.
Φίλες και φίλοι,
Σε όλες αυτές τις προκλήσεις χρειαζόμαστε στο πλάι μας εσάς, τους εργαζόμενους του Υπουργείου Πολιτισμού που αποτελείται ένα εξαιρετικά υψηλού επιπέδου καταρτισμένο προσωπικό.
Γι’ αυτό και θα περιμένω με ενδιαφέρον τα συμπεράσματα του συνεδρίου σας, ώστε από κοινού να αντιμετωπίσουμε τη νέα εποχή και να προωθήσουμε επιτυχώς τον πολιτισμό της χώρας μας.
Σας ευχαριστώ
